محکومیت مؤثر، سبب تأثير در آینده مناسبات اجتماعی شخص و جهت گیری های قضایی پیرامون وی می شود. تمامی محکومیتهای مؤثر کیفری سبب ایجاد پیامـدی بـه نـام سـابقه محکومیت میشوند. بدین سان سابقه محکومیت کیفری وضعیتی است که جرم ارتکابی و محکومیت، آن را ایجاد کرده و محکوم را از برخی امتیازات و بهره مندی هـا کـه قانونگذار برای اشخاص و بزهکاران بدون سابقه در نظر گرفته شده است، همچون تعلیق اجرای مجازاتها و آزادی مشروط محروم کرده و یا موجب لغو آنها در صورت ارتکاب جرم جدید می شود. همچنین وی را در معرض تشدید مجازات در صورت تکرار جرم و یا محرومیت از حقوق اجتماعی قرار میدهد. در تبصره ذیل ماده ۴٠ قانون مجازات اسلامی محکومیت موثر چنین تعریف شده است: «محکومیت مؤثر، محکومیتی است که محکوم را به تبع اجرای حکم، بر اساس ماده (۲۵) این قانون از حقوق اجتماعی محروم می کند.» مواد ۲۵ و ۲۶ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۹۲ به مجازات تبعی و حقوق اجتماعی اشاره دارد و در تبصره ۲ ماده ۲۶ نیز قانون گذار عنوان اعاده حیثیت را به کار برده که در واقع برای اولین بار بعد از انقلاب است که در قانون مجازات اسلامی آن را به عنوان زائل کننده اثر تبعی مجازات بکار می برد. مطابق ماده ۲۵ و تبصره ۲ ماده ۲۶ برای محرومیت از حقوق اجتماعی می باید حکم قطعی صادره اجرا یا مشمول مرور زمان گردد و حکم غیر قطعی، محروم کننده از حقوق اجتماعی نیست. همچنین محکومیت قطعی در جرایم غیر عمدی محرومیت از حقوق اجتماعی در بـر نـدارد. به علاوه، با توجه به ماده ۹۵ قانون مجازات اسلامی حکم قطعی صادره نسبت به اطفال و نوجوانان فاقد آثار کیفری است. (آقایی جنت مکان، ۱۳۹۱:۱۰۸)
جمع آوری و نگارش بختیار سیدنظامی (کارشناس رسمی دادگستری و دانش آموخته حقوق)
