مجازات شلاق هم به عنوان حد و هم به عنوان تعزیر اجرا می شود.

شلاق حدی چیست؟ مجازات شلاق حدی ثابت و مقطوع است و در قانون مجازات اسلامی نوع و میزان آن مشخص شده است. به این معنی که قاضی صادر کننده حکم نمی تواند میزان آن را کم یا زیاد کند.  مانند مجازات شرب خمر که میزان آن ۸۰ ضربه تازیانه است. مجازات حدی در قالب شلاق مختص جرائم حدی از قبیل زنا، قذف، شرب خمر و از این دست جرائم است.

شلاق تعزیری چیست؟ میزان شلاق تعزیری حاوی حداقل و حداکثر است. تعزیر مجازاتی است که حداقل و حداکثر آن در قانون عنوان شده و تعیین میزان آن از اختیارات قاضی می باشد و قاضی صادر کننده حکم بین این حداقل و حداکثر را انتخاب می کند.

تفاوت شلاق حدی و تعزیری

در صورتی که شلاق حدی باشد شخص دارای محکومیت کیفری موثر می باشد و مرتکب جرم به موجب این محکومیت، از برخی از حقوق خود به مدت زمان ٢ سال  محروم می شود. ولی در شلاق تعزیری محکومیت موثر نبوده و فقط در سجل کیفری ثبت می شود و از حقوق اجتماعی محروم نمی شود.

در شلاق تعزیری، ایام بازداشت قبلی محاسبه می گردد و به ازای هر روز بازداشت، سه ضربه شلاق محاسبه می شود، ولی در شلاق حدی، ایام بازداشت تاثیری در میزان و تعداد ضربات شلاق نخواهد داشت.

پی نوشت:

 ویژگی شلاق تازیانه یا شلاق، از نوار چرمی به هم تابیده (پیچیده)، که به طول یک متر تا یک متر و بیست سانتی متر و قطر تقریبی یک و نیم سانتی متر است، ساخته شده است.

اجرای شلاق تعزیری نحوه ی اجرای شلاق در جرایم تعزیری به طوری است که، مجرم به روی شکم میخوابد و با شلاق به پشت مجرم میزنند، لذا در شلاق های تعزیری، جلاد (شلاق زن یا مامور اجرای حکم) از قدرت متوسطی برای اجرای شلاق استفاده می کند، تا باعث نقص عضو نشود. نکته: اگر جلاد در اجرای شلاق رعایت لازمه را ننماید، و منجر به بروز آسیب به مجرم (با بر خورد به مناطق ممنوعه) گردد، ضامن خسارت وارده می باشد.

اجرای شلاق حدی نحوه مجازات بواسطه تازیانه باید به گونه ای باشد، که شلاق فقط به پشت متهم اصابت داشته باشد، و به جلوی بدن، گردن، سر، صورت متهم برخورد نکند. از طرفی، دست و پای محکوم به محل اجرای حکم بسته می شود تا از حرکات اضافی مجرم، که ممکن است، منجر به برخورد شلاق به جاهای ممنوعه باشد، جلوگیری کند. لذا در صورت برخورد شلاق حد در جای ممنوعه، فرد شلاق زننده متحمل هیچ مسئولیتی نیست. نکته مهم، استفاده از هر گونه دارو برای بی حسی یا کاهش درد از قبیل، مسکن و آمپول و… قبل از اجرای حکم ممنوع است.

مجازات شلاق بر مجرم نحوه و نوع پوشش جنس مذکر و مونث در مجازات شلاق متفاوت است، که به موجب ماده ۱۳۳ ایین دادرسی کیفری، پوشش محکوم در هنگام اجرای شلاق، باید متعارف باشد، که تشخیص این پوشش متعارف بودن مجرم بر عهده ی قاضی اجرای احکام کیفری است.

اجرای شلاق بر زن اجرای مجازات شلاق بر زن به نحوی است، که زن به صورت کاملا پوشیده، به طوری که هیچ قسمت از بدنش نمایان نباشد و در حالت نشسته باشد، اجرا می گردد، همچنین ضربات حدی آنها از شانه تا کمر به طور مساوی و غیر متمرکز میباشد. لذا اجرای حکم به دست مامور زن است، و هیچ مردی در هنگام اجرای حکم نباید حضور داشته باشد، مگر اینکه اجرای حکم در مکان عمومی باشد.

اجرای شلاق بر مرد برای اجرای شلاق حد بر جنس مذکر، مرد باید به صورت ایستاده و عریان (تنها شرت پوشیده) باشد، و شلاق از شانه تا مچ پا به صورت غیر متمرکز توسط مامور مرد نواخته میشود. از آن‌جا که نحوه اجرای شلاق و شدت ضربات در انواع شلاق‌های حدی و تعزیری متفاوت است، لازم است آموزش‌های لازم به ماموران اجرای حکم داده شود و قاضی اجرا نیز علاوه بر حضور در صحنه اجرا، بر نحوه اجرا نیز نظارت نماید. تعدد محکومیت هنگامی که فردی به دو یا چند محکومیت شلاق حدی و تعزیری محکوم میشود، بعد از اجرای محکومیت اولیه، برای اجرای محکومیت دوم باید زخم های شلاق بهبود یافته باشد، تا محکومیت مجازات دوم جاری گردد، البته در صورتی که خود مجرم خواهان اجرای محکومیت شلاق دوم باشد، با تشخیص و تایید پزشک قانونی، محکومیت دوم جاری می گردد. به عنوان مثال فردی مرتکب زنا و شرب خمر شده است، و قاضی برای مجازات این مجرم، صد ضربه شلاق حدی برای زنا و هشتاد ضربه شلاق حدی برای شرب خمر در نظر گرفته است، بعد از جاری شدن محکومیت اول (صد ضربه شلاق) باید زخم های شلاق بهبود بیابد و بعد برای اجرای حکم دوم (هشتاد ضربه شلاق) اقدام کرد، مگر اینکه مجرم خودش بخواهد، مجازات دوم هم بر او جاری شود.

تعزیر در لغت به معنای تعظیم، تأدیب، نصرت و منع می‌باشد. ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی مقرر می‌دارد: تعزیر مجازاتی است که مشمول عنوان حد، قصاص یا دیه نیست و به موجب قانون در موارد ارتکاب محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی تعیین و اعمال می‌گردد.

جمع آوری و نگارش بختیار سیدنظامی (کارشناس رسمی دادگستری و دانش آموخته حقوق)

ویرایش نوید دولت آبادی فراهانی (کارشناس رسمی دادگستری رشته راه و ساختمان)